İbn Aqil
| İbn Aqil | |
|---|---|
| ərəb. عبد الله بن عبد الرحمٰن بن عبد الله بن مُحمَّد القُرشي الهاشِمي | |
| Doğum tarixi | 16 oktyabr 1298[1][2][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 16 noyabr 1367[1][2][…] (69 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | sintaksis, fiqh, Yurisdiksiya, təfsir, semantika[d], məntiq |
Əbu Məhəmməd Bahaəddin Abdullah b. Əbdürrəhman b. Abdillah b. Aqil əl-Həmədani (16 oktyabr 1298[1][2][…], Qahirə[3] – 16 noyabr 1367[1][2][…], Qahirə[3]) — İbn Malik ət-Tainin "əl-Əlfiyyə"sinə yazdığı şərhlə tanınan dil və fiqh alimi.
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]1299-cu ildə Hələb yaxınınlığındakı Balis qəsəbəsində dünyaya gəlmişdi. Qahirədə doğulduğu da rəvayət edilir. 1294-cü il və ya 1301-ci ildə doğulduğunu qeyd edən qaynaqlar da vardır. Soyu Hz. peyğəmbərin əmizadəsi Aqil ibn Əbu Talibə dayandığından İbn Aqil künyəsiylə tanınır. Misiri, Balisi və Hələbi nisbələri ilə yanaşı ataları arasında Həmədan və Amiddə (Diyarbəkir) oturanlar olduğundan Həmədani və Amidi nisbələriylə də anılır.
İlk təhsilini tamamladıqdan sonra təhsilini ilərilətmək amacıyla Qahirəyə gedən İbn Aqil burada on iki il sürəylə Əbu Həyyan əl-Əndəlüsinin dərslərinə davam etdi. Ondan İbn Malikin ət-Təshili ilə Sibəvəyhinin "əl-Kitab"ını oxudu. Daha sonra Əlaəddin Konəvidən Ərəb dili və ədəbiyatı, təfsir, kəlam, məntiq, fiqh, xilaf və üsul, Xətib əl-Qəzvindən bəlağət, Tağıyyəddin İbnüs-Saiğdən qiraət dərsləri aldı. Vəzirə ləqəbiylə tanınan Sittülvüzəra, Bədrəddin İbn Cəmaa, Şərəfəddin İbnüs-Sabuni, Zeynəddin əl-Kəttani, Həsən b. Ömər əl-Kürdi kimi alimlər də müəllimlər arasında yer almaqdadır.
İbn Aqil, 1327-ci ildə Misir qazısı olan müəllimi Xətib əl-Qəzvin və İzzəddin İbn Cəmaaya qazı naibi oldu. 1358-ci ildə İbn Cəmaanın Əmir Sarqatmış tərəfindən çıxarılması ilə boşalan Misir qazılıyinə gətirildi. Ancaq bu vəzifədə əmirin tutuqlanması səbəbiylə səksən gün qala bildi. İdari vəzifələrinin yanında Qahirədə Kutbiyyətül-kübra (əl-Atika) mədrəsəsi, İmam Şafii zaviyəsi, Haşşabiyyə zaviyəsi və Nasıri məscidində başda təfsir və fiqh olmaq üzərə İslami elmlərin həmən hər fənnində dərslər verən İbn Aqil, müəllimi Əbu Hayyandan sonra Qahirə İbn Tulun məscidi müdərrisliyinə gətirildi. Burada verdiyi dərslər çox rəğbət gördü. Tədris fəaliyətini vəfatına qədər davam etdirən İbn Aqilin tələbələri arasında yeznəsi Şeyxülislam Siracəddin Ömər b. Raslan əl-Bulkini, nəvələri qaziülqüzzat Cəlaləddin Əbdürrəhman b. Ömər əl-Bulkini və Bədrəddin Məhəmməd b. Ömər əl-Bulkini ilə Vəliyyüddin əl-İraqi və Cəmaləddin b. Zahirə kimi bir çox alim vardır.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 Record #25413131 // VIAF (çd.). [Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
- ↑ 1 2 3 4 ʿAbdallāh Ibn-ʿAbd-ar-Raḥmān Ibn-ʿAqīl // CERL Thesaurus (ing.). Consortium of European Research Libraries.
- ↑ 1 2 3 4 تاريخكم: ابن عقيل .. الفقيه والنحوي الهاشمي. 2020.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- J. Schacht, "Ibn Aķil", EI² (İng.), III, 698–699;
- Reza Ənzabi Nəjad — Məhəmməd Mehdi Müəzzin Cami, "İbn Aķil", DMBİ, IV, 320–322.
